TCMB Lideri Kavcıoğlu, canlı yayında soruları yanıtladı: (2)

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Lideri Şahap Kavcıoğlu, yatırıma ve üretime gitmeyen kredilerde bir sakinlik olduğunu belirterek, “Ancak selektif kredilerde dayanılmaz bir artış var. İstediğimiz de bu. Üretimi de ihracatı da artıracak, ithal ikamesiyle ithalatımızı azaltıp cari fazla vermemizi sağlayacak kredi yapısı bu.” dedi.

TRT Haber’in canlı yayınına konuk olan Kavcıoğlu, gündeme ait soruları yanıtladı.

Hem ABD Merkez Bankası (Fed) hem de Avrupa Merkez Bankası (ECB) faiz artırırken, TCMB’nin faiz oranlarında indirime gittiği konusundaki yorum ve kimin hakikat yaptığı sorusu üzerine Kavcıoğlu, dünyada artık uygulandığı yıllardan beri sonuç alınamamış bir politikayı konuştuklarını söyledi.

Türkiye’nin de bu politikayı uyguladığını, yüksek faizlerle enflasyonun düşürüldüğü geçmiş periyotlarda çok önemli cari açık verildiğini lisana getiren Kavcıoğlu, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“70 milyar dolara kadar cari açık verdiğimiz periyotlar ve bunların maliyeti bir sonraki yıllarda Türkiye’yi tekrar birebir sarmala sokuyor. Bu öbür gelişmekte olan ülkelerde de birebir. Hasebiyle biz bu delikten geçtik bir defa. Tıpkı şeyleri yaparak farklı sonuç almanız mümkün değil. Münasebetiyle Türkiye’nin pandemi sonrasında bilhassa üretim potansiyelini sürdürebilmesi için yapması gereken üretim girdileri içerisindeki finansman maliyetlerini düşürmek. Finansman maliyetlerini düşürdüğünüzde bakın bizim Türkiye Ekonomi Modeli. İşte burada ayrıştığımız nokta Türkiye İktisat Modeli. Türkiye İktisat Modeli nedir? Yatırım, istihdam, üretim ve ihracat…”

Kavcıoğlu, gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere yönelik direkt yatırımlarda yaşanan azalışa değinerek, bunları bildikleri için kendi önlemlerini aldıklarını, bunun külfetini 2018’de de yaşadıklarını anlattı.

Sıcak paranın ya da yalnızca portföylerle gelen paranın, cari fazla vermeyen ve üretimini artırmayan gelişmekte olan ülkeler için bir mana tabir etmediğini lisana getiren Kavcıoğlu, eskimiş poliitkalara mahkum olunduğunu söyledi.

“Bütün yabancı sermayeye açığız lakin artık kurallarını biz koyuyoruz”

Türkiye’nin 2018’den sonra önemli bir değişim yaşadığını, global salgın ile çok değerli yapısal değişimler yaptığını belirten Kavcıoğlu, şu değerlendirmelerde bulundu:

“2020’nin sonunda tekrar faiz artırım döngüsüne girdiğimizde çok değişik bir örnektir, 15 milyar dolar civarında para geldi. Gelen parayı da denetim etme talihiniz çok yok. Bana geldiğinde devlete gitmiş mi, TCMB’ye girmiş mi? Hayır. Bankalar alıyor, bireyler alıyor, hasebiyle sizin denetiminiz dışında bir para. Onun için sıcak paranın geliş halini siz belirleyecek güçteyseniz bu değerli. Biz bütün paralara açığız. Yani portföye, bütün yabancı sermayeye açığız fakat artık kurallarını biz koyuyoruz.”

Kavcıoğlu, “Finansmana kolay erişim ve ucuz finansman mevzularının hangisinde zahmet yaşıyorsunuz?” halindeki soruya karşılık, hiçbirisinde külfet yaşamadıklarını vurguladı.

Türkiye İktisat Modelinin yatırım, istihdam, üretim ve ihracat için ortaya konulduğunu anlatan Kavcıoğlu, “Hatırlarsanız ben temmuz enflasyon raporunda, 2021’de şimdi faiz indirimlerine başlamamışken, ‘yeni ekonomik modelimizde artık faiz artırarak değil kalıcı ve sürdürülebilir fiyat istikrarını sağlayabilmemiz için cari fazla verecek bir ekonomiyi sağlamamız gerekiyor’ demiştim. O günlerde de cari fazla vererek geldik.” diye konuştu.

Kavcıoğlu, Türkiye’nin başını biraz kaldırıp da önünü görmeye başladığında döviz kuru hareketlerinin ve yapısal çarpıklığın Türkiye’ye daima mahzur olduğunu kaydederek, “Aslında 2018’de başlayan, bizim de bunun üzerine koyarak devam ettirdiğimiz bu Türkiye İktisat Modeli, kendi sermayesini ve kendi kaynağını da yaratan sisteme döndü.” açıklamasında bulundu.

“Tüm faiz oranları artık birbirine yakınsamış durumda”

TCMB Lideri Kavcıoğlu, 2016’dan 2022’nin başına kadar 1,2 trilyon lira kredi kullandırıldığını belirterek, “2022’nin 10. ayının sonu prestijiyle 1,5 trilyon lira kredi kullandırmışız. Yani 2016’dan 2022’ye kadar kullandırdığımız krediden daha fazla krediyi kullandırmışız. Bu çok değerli.” tabirini kullandı.

Kredi maliyetlerinde yaşanan düşüşlere işaret eden Kavcıoğlu, şu bilgileri verdi:

“Tüm faiz oranları; devletin borçlanma faizi, Hazinenin borçlanma faizi, piyasa faizi ve siyaset faizi artık birbirine yakınsamış durumda. Türkiye’de faiz indirimine gittikten sonra bizim yeni liralaşma strateji içerisinde siyaset setimizi biraz evvel söyledim. Bütünleşik siyaset çerçevesi içerisinde bunu zati biz deklare ettik. Bu yılki Para Siyaseti Konseyi metninde bunların hepsinin ayrıntılı yol haritasını açıklayacağız. Yani, ‘faiz inmedi, bunu bu türlü yapalım, faiz insin’ biçiminde değil. Bu esasen baştan beri dünyanın bütün ülkelerinin uyguladığı bir şey. Japonya’ya, İngiltere’ye, Amerika’ya, Almanya’ya bakın. Dünyanın hangi ülkesine bakarsanız onların da bu makroihtiyati önlemlerle bu siyasetleri uyguladığını görürsünüz. Bizim eksikliğimiz buydu.”

Kavcıoğlu, makroihtiyari önlemleri vatandaşın ve piyasanın lehine aldıklarını, bu kararları almamaları halinde sürecin kendilerini öteki yerlere götürebileceğini belirtti.

“KOBİ’lere, yatırım yapacaklara ve ihracatçılara kredide hiçbir önlem yok”

Şahap Kavcıoğlu, kredilerin nereye gittiğine dair bir soru üzerine, faizleri indirerek, üretimi artıracak ve cari fazlayı sağlayacak siyasetleri uygulayacaklarını, bu mevzuda odunlarının olmadığını söyledi.

Kredilerin hakikat yere gitmesi için vakit zaman kelamlı yönlendirmeler, bazen de makroihtiyati önlemler aldıklarını anlatan Kavcıoğlu, bankalarla bu alanda sık sık görüşmeler yaptıklarını bildirdi.

Kavcıoğlu, kredilerin çok da hakikat yerlere gitmediğini tespit ettiklerini kaydederek, “Ondan sonra haziran ve temmuz ayında makroihtiyati önlemleri uygulamaya başladık. Buradaki emel kredileri kısmak değil, kredilerin selektif olarak maksatlı kredi noktasında uygulanması. İstediğimiz yere, gayeli bir halde… Zira ben faizi düşürmüşüm. Düşük faizle alınan ve dövize, stoka giden bir paranın ülke iktisadına o kadar da bir katkısı olmadığını zati yaşadık. Dövize gittiğinde daha da badire yaşadık.” diye konuştu.

Ucuz bulunan paranın daha fazla stoka gitmesinin vakit zaman kahır yaşatabileceğinden bahseden Kavcıoğlu, şu anda yurt dışında ham unsur ve orta malı fiyatları ile navlun fiyatlarında düşüş yaşandığını bildirdi.

Kavcıoğlu, düşüşlerin bu nedenle gecikmeli olarak fiyatlara yansıdığını kaydederek, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Normalde bunların çabucak fiyatlara yansıması lazım lakin siz yüksek maliyetlerle stok yaptığınızda, üretim yerine dövizde kalayım, döviz artacak formunda eski alışkanlıklarla hareket ettiğinizde fiyata yansıması gecikti. Artık biz ne yaptık? Makroihtiyati önlemlerle, finansmana muhtaçlığı olmayan firmaların düşük faizli kredilerden yararlanma talihini zayıflattık. Bankalara makul limitler koyduk. ‘Kendi müşterini kendin seç, ona nazaran bu kredileri ver’… Öbür taraftan KOBİ’lere hiçbir kısıtlama yok. Hiçbir ihtiyati önlem yok. Bütün bankalar için geçerli. Yatırım kredilerinde hiçbir kısıtlama yok. Yatırım yapacak kim olursa olsun. Esasen Merkez Bankasının Sayın Cumhurbaşkanımızın açıkladığı düşük faizli, şu an 7’ye kadar faiz geliyor, 2 yıl ödemesiz 10 yıl. İthal ikamesi, ihracat ve teknolojik yatırımlara tartı veriyoruz. İhracatçılara da hiçbir kısıtlama yok makroihtiyati önlemlerde.”

“Maliyetler daha da aşağıya gelecek”

TCMB Lideri Kavcıoğlu, şu anda büyük firmaların birçoklarının tahvil ihraç ederek finansman sağlamaya başladığını belirterek, şu tabirleri kullandı:

“Doğru hal bu. Dünyada da bütün firmalar, bilhassa büyük firmalar sermaye piyasasını kullanarak kendilerine daha uzun vadeli ve daha ucuz finansman sağlarlar. Yurt içinden, yurt dışından… Şu an Türkiye’de liste bayağı uzun. Geçen tekrar yatırım yapan bir firmamız 200 milyon avro yurt dışından tahvil ihraç ederek para getirdi. Hasebiyle amaçladığımız şeyleri takip ediyoruz, uyguluyoruz. Uygulanmasını da takip ederek yönlendiriyoruz. Doğrusu bu. Süreç içerisinde bunun müddeti de vadesi de artacak. Maliyetler daha da aşağıya gelecek. Faiz indirimlerimiz ve makroihtiyati önlemlerle birlikte şu anda siyaset faizi çok âlâ bir noktada olduğu için bu firmaların bazen bizim bir tık üzerimizde sermaye piyasası yoluyla borçlanması kelam konusu.”

Kavcıoğlu, kamu bankaları ile özel bankaların faiz oranları ortasındaki makasın daralıp daralmadığına ait bir soruya karşılık, makroihtiyati önlemler almaya başladıktan sonra yatırım ve ihracat kredilerinin toplam krediler içerisindeki hissesinin yüzde 28’den fazla arttığını söyledi.

KOBİ’lerin kullandığı kredilerin 7 kat arttığını anlatan Kavcıoğlu, “Geçen yılın tamamında KOBİ’lere kullandıran kredinin 1,5 katı yalnızca eylül ayında kullandırıldı. Münasebetiyle hem firma sayısında hem de ölçü olarak çok değerli bir artış var.” diye konuştu.

Kavcıoğlu, yatırıma ve üretime gitmeyen kredilerde bir sakinlik olduğunu tabir ederek, “Ancak selektif kredilerde dayanılmaz bir artış var. İstediğimiz de bu. Üretimi de ihracatı da artıracak, ithal ikamesiyle ithalatımızı azaltıp cari fazla vermemizi sağlayacak kredi yapısı bu. Şu an bunu da esasen gelişmelerden görüyoruz.” açıklamasında bulundu.

(Sürecek)