Asperger sendromu, kişinin normal veya üstün zekaya sahip olabileceği bir durumdur. Bu nedenle, genellikle dil ve bilişsel becerilerde belirgin bir gerilik görülmez. Ancak, sosyal etkileşim ve iletişimdeki zorluklar, Asperger sendromu olan bireylerin başkalarıyla uyumlu ilişkiler kurma ve sosyal ipuçlarını anlama konusunda zorluk yaşamasına neden olabilir.
ASPERGER SENDROMU NEDİR?
Asperger sendromu (Asperger Bozukluğu olarak da bilinir) ilk kez 1940’larda, normal zeka ve dil gelişimi olan erkek çocuklarda sosyal ve iletişim becerilerinde otizm benzeri davranışlar ve zorluklar gözlemleyen Viyanalı çocuk doktoru Hans Asperger tarafından tanımlandı.
Asperger Bozukluğunu klasik otizmden ayıran şey, daha az şiddetli belirtileri ve dil gecikmelerinin olmamasıdır. Asperger Bozukluğu olan çocuklar sadece hafifçe etkilenebilir ve sıklıkla iyi dil ve bilişsel becerilere sahip olurlar.
Otizmi olan çocuklar sıklıkla diğerlerine karşı ilgisiz olarak görülür. Asperger Bozukluğunda durum böyle değildir. Asperger Bozukluğu olan bireyler, genellikle uyum sağlamak ve başkalarıyla etkileşime girmek isterler, ancak genellikle bunu nasıl yapacağını bilemezler. Sosyal açıdan garip olabilirler, geleneksel sosyal kuralları anlamazlar veya empati eksikliği gösterebilirler. Sınırlı göz teması kurabilirler, konuşabilmelerine rağmen sohbeti başlatma ve sürdürmede zorluk yaşarlar ve el hareketlerinin veya konuşmalardaki alaycı sözlerin ne anlama geldiğini anlamazlar.
Belirli bir konuda saplantılı takıntıları olabilir. Asperger Bozukluğu olan çocuklar genellikle kaya veya şişe kapakları gibi şey kategorileri toplamaktan hoşlanırlar. Beyzbol istatistikleri veya Latince çiçek isimleri gibi bilgi kategorilerinde uzman olabilirler. İyi bir ezberci hafıza becerisine sahip olabilirler, ancak soyut kavramlarla mücadele ederler.
ASPERGER SENDROMUNUN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Asperger sendromunun belirtileri genellikle çocukluk döneminde ortaya çıkar, ancak bazı durumlarda yetişkinlikte de fark edilebilir. Belirtiler bireyden bireye değişiklik gösterebilir, ancak aşağıdaki belirtiler Asperger sendromu olan bireylerde sıkça görülen özelliklerdir:
Sosyal etkileşimde zorluklar: Asperger sendromu olan bireyler genellikle sosyal ipuçlarını anlamakta güçlük çekerler. Göz teması kurma, jestleri ve beden dilini anlama gibi sosyal becerilerde zayıflık gösterebilirler. Diğer insanlarla iletişim kurma, arkadaşlık kurma veya empati yapma konularında zorlanabilirler.
Sınırlı ilgi alanları: Asperger sendromu olan bireyler belirli konular veya ilgi alanları hakkında yoğun ilgi gösterebilirler. Özellikle bu ilgi alanlarıyla ilgili derinlemesine bilgi sahibi olabilir ve diğer konulara göre daha az ilgilenirler. Örnek olarak, bir konuda takıntılı bir şekilde bilgi toplama veya belirli objelerle yoğun ilgilenme verilebilir.
Tekrarlayıcı davranışlar: Yineleyici ve takıntılı davranışlar, Asperger sendromu olan bireylerde sıkça görülür. Örneğin, belirli bir sıra veya rutini takip etme, nesneleri düzenleme veya tekrarlayan hareketler yapma gibi davranışlar sergileyebilirler.
İletişim becerilerinde farklılık: Dil becerileri genellikle normal veya üstün seviyede olsa da, Asperger sendromu olan bireyler dil kullanımında bazı farklılıklar gösterebilirler. Konuşmada monoton bir ton kullanma, mecazi ifadeleri anlamada zorluk, doğal olmayan bir konuşma ritmi veya aşırı ayrıntı verme gibi özellikler görülebilir.
Değişikliklere karşı direnç: Asperger sendromu olan bireyler genellikle rutinlere ve alışkanlıklara bağlı kalmayı tercih ederler. Beklenmedik değişikliklere veya esneklik gerektiren durumlara karşı dirençli olabilirler. Bu da adaptasyon ve uyum sağlama süreçlerini zorlaştırabilir.
ASPERGER SENDORMUNUN TEDAVİSİ NASIL UYGULANIR?
Asperger sendromu için tedavi genellikle multidisipliner bir yaklaşım gerektirir ve bireysel ihtiyaçlara göre uyarlanır. Tedavinin amacı, Asperger sendromu olan bireylerin yaşam kalitesini artırmak, günlük işlevselliği geliştirmek ve sosyal becerilerini desteklemektir. İşte Asperger sendromunun tedavisinde kullanılan bazı yöntemler ve yaklaşımlar:
Erken müdahale: Erken teşhis ve müdahale, Asperger sendromu olan çocuklarda daha etkili sonuçlar elde etmeye yardımcı olabilir. Erken dönemdeki eğitim, iletişim becerileri, sosyal etkileşim ve davranış yönetimi gibi alanlarda destek sağlamak önemlidir.
Eğitim programları: Asperger sendromu olan bireyler için bireyselleştirilmiş eğitim programları oluşturulur. Özel eğitim öğretmenleri, dil ve iletişim uzmanları, davranış terapistleri gibi uzmanlar, bireye uygun eğitim ve öğretim stratejileri geliştirir. Sosyal beceriler, iletişim, öfke yönetimi, problem çözme gibi alanlarda destek sağlanır.
Davranış terapisi: Davranış terapisi, Asperger sendromu olan bireylerin istenmeyen davranışları azaltmaya ve yerine daha uygun davranışlar geliştirmeye odaklanır. Ayrıca sosyal etkileşim becerilerini geliştirmek, empati yapma ve başkalarının duygularını anlama gibi becerileri öğretmek için kullanılır.
İletişim becerilerinin geliştirilmesi: Asperger sendromu olan bireylerin iletişim becerilerini güçlendirmek için özel stratejiler ve teknikler kullanılır. Sözlü ve sözel olmayan iletişim becerilerini öğretmek, sosyal ipuçlarını anlamayı desteklemek ve empati yapma becerilerini geliştirmek hedeflenir.
Destek grupları ve terapi: Asperger sendromu olan bireyler ve aileleri için destek grupları ve terapi seçenekleri mevcuttur. Bu gruplar, deneyimleri paylaşmayı, bilgi alışverişinde bulunmayı ve duygusal destek sağlamayı amaçlar.
İlaç tedavisi: Bazı durumlarda, belirli semptomların yönetimi için ilaç tedavisi önerilebilir. Örneğin, anksiyete, obsesif-kompulsif davranışlar veya dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu gibi eşlik eden durumlarla başa çıkmak için ilaçlar kullanılabilir. İlaç tedavisi, bir psikiyatrist tarafından yönetilir ve bireysel ihtiyaçlara göre uyarlanır.
ASPERGER SENDROMU VE OTİZM FARKI
Asperger sendromu ve otizm, otizm spektrum bozuklukları (OSB) olarak sınıflandırılan nörolojik gelişim bozukluklarıdır. Asperger sendromu ve otizm arasında bazı farklılıklar vardır, ancak aynı zamanda benzerlikler de bulunmaktadır.
Asperger sendromu, otizm spektrumunun bir alt tipidir. Asperger sendromu olan bireyler genellikle normal veya üstün zekaya sahiptir. Dil becerileri genellikle normal düzeydedir ve bilişsel gelişimleri tipik olarak daha iyi olabilir. Bununla birlikte, sosyal etkileşim ve iletişim becerilerinde zorluklar, tekrarlayıcı davranışlar ve sınırlı ilgi alanları gibi otizm belirtilerini gösterirler.
Otizm ise genel bir terim olup, daha geniş bir spektrumu kapsar. Otizm spektrum bozukluğu, sosyal etkileşim, iletişim ve davranışlarda çeşitli zorluklarla karakterize edilen bir dizi bozukluğu ifade eder. Otizm spektrumunda yer alan bireylerde dil becerileri ve bilişsel gelişim geniş bir yelpazede değişebilir.
Asperger sendromu ve otizm arasındaki farklar genellikle iki temel özellik üzerinde yoğunlaşır:
Dil becerileri: Asperger sendromu olan bireylerde dil becerileri genellikle normal veya üstün düzeydedir. Otizm spektrumunda ise dil becerileri geniş bir yelpazede değişebilir. Bazı otizm spektrumu bireyleri, dil gelişimi konusunda önemli zorluklar yaşarken, bazıları normal veya üstün düzeyde dil becerilerine sahip olabilir.
Zeka düzeyi: Asperger sendromu olan bireyler genellikle normal veya üstün zeka düzeyine sahiptir. Otizm spektrumunda ise zeka düzeyi geniş bir yelpazede değişebilir. Otizm spektrumu bireyleri arasında normal zeka düzeyinde olanlar, hafif veya orta düzeyde zeka geriliği olanlar ve üstün zeka düzeyine sahip olanlar bulunabilir.
Bununla birlikte, Asperger sendromu ve otizm arasındaki ayrım bazen bulanık olabilir ve bazı uzmanlar, Asperger sendromunu otizm spektrumu içinde bir alt tip olarak sınıflandırmayı tercih edebilir.
